Kripto Para Başlangıç Rehberi - Bilmeniz Gerekenler

Kripto para ne demek?

Kripto para dijital veya elektronik para demektir. Dijital ortamda yapılan işlemlerin güvenliği kriptografi adı verilen şifreleme tekniği ile şifrelenerek sağlandığı için bu paralara kripto para adı verilmiştir. Kripto paraların büyük çoğunluğu tüm kayıtların birden fazla noktada saklandığı (dağıtık), merkezi olmayan ve hiçbir kaydın silinemediği Blockchain, yani blok zincir, teknolojisi kullanılarak geliştirildi. Kripto paranın, bir değişim aracı olarak kullanılmasının dışında bağımsız ülkelerin merkez bankaları tarafından basılan geleneksel/fiziksel para ile hiçbir benzerliği yok. Geleneksel paralar gibi bankalar, merkez bankaları veya başkaları tarafından izlenmesi mümükün değil.

Kripto paraların kısa tarihi

Bugün bildiğimiz anlamda ilk kripto para olan Bitcoin, 2009 yıılında Satoshi Nakamoto takma isimli bir kişi veya grup tarafından geliştirilerek piyasaya sunuldu. O yıllarda merkezi olmayan ve şifrelenmiş elektronik para kavramı çok yeni olduğu için bitcoin’in değerinin ölçülmesi mümkün değildi. Bitcoin madenciliği yapanlar ödül bitcoinlerini cüzdanlarında saklıyorlardı. 2008 yılında yaşanan küresel finansal krizin de etkisiyle bankalara güvenin dibe vurduğu yıllarda piyasaya sunulan Bitcoin’in değişim aracı olarak kullanılmaya başlanmasıyla kripto paraların popülaritesi hızla artı.

2010 yılından sonra Bitcoine alternatif altcoinler piyasa çıkmaya başladı. Bitcoin’in değeri 2013 yılında 1.000 ABD dolarını gördükten sonra hızla 300 ABD dolarına  geriledi. Şüphesiz Bitcoin’in izlenmesinin mümkün olmaması nedeniyle spekülatörler ve kara para aklama çetelerine çekici gelmesi fiyatının aşırı volatil olmasına neden oldu. Bazı Bitcoin borsaları yatırımcıların Bitcoin’leriyle birlikte ortadan kayboldu. 

2015 yılından itibaren Bitcoin’e rakip olacak blockchain teknolojisi kullanan altcoinlerin sayısı artan talep ve ilgiye paralel olarak hızla çoğalmaya  başladı. Bunlar arasında Ethereum ilk sıralarda yer alıyordu. Ethereum ile birlikte ICO (İlk kripto para arzı) kavramı doğdu. 

Bazı ülkeler piyasalarda tam olarak anlaşılamayan, izlenemeyen ve sahteciliğe açık kripto paralara olan talebin hızla büyümesi karşısında yatırmcıları uyarırken bazıları kripto para platformlarını ve ICO ‘ları yasakladı. 

2017 yıılında %1000 değerlenen Bitcoin’in fiyatı yaklaşık 20.000 ABD dolarına yükselirken önde gelen altcoinlerin değerleri de hızla arttı. Ancak 2018 yılından itibaren aşırı volatil hale gelen kripto para fiyatları hızla erimey başladı. En popüler kripto para olmaya devam eden Bitcoin halen 11.000 ABD doları, en popüler ikinci kripto para olan Etherum’da 450 ABD doları civarında işlem görüyor. 

Blockchain ne demek?

Blok zincir olarak da adlandırılan blockchain teknolojisi her nekadar kripto paralarla gündeme gelmiş olsa da aslında 90’lı yıllarda geliştirildi. Blockchain teknolojisi  bilgi şifreleme kayıt ve saklama sistemi olarak bankacılıktan tedarik zincirlerine, resmi kuruşların  arşivlerine , akıllı sözleşmelere kadar pek çok alanda uzun zamandır kullanılmaktadır. Blockchain teknolojisinin en önemli özelliği bilgi zincirlerinin saklandığı blokların dağıtık, merkezi olmayan ve anonim yapısı sayesinde saklanan bilgilerin değiştirilemez ve bozulamaz olmasıdır.

Blockchain teknolojisini güvenli ve benzersiz kılan özellik milyonlarca kez kopyalanan kayıt kütüğüdeki herhangi bir kaydı değiştirmek için o kayıdın tüm kopyalaların da değiştirilmesinin gerektiğidir. Aksi halde kaydedilen ve şifrelenen bilgileri değiştirmek olanaksızdır. 

Kripto para madenciliği nedir?

Kripto para madenciliği, kullanıcılar arasında gerçekleştirilen işlemlerin doğrulanarak ortak blockchain kütüğüne kaydedilmesidir. Kripto para madenciliği yüksek hızlı ve özel bilgisayarlar kullanılarak yapılmaktadır. Gerçekleşen tüm işlemleri toplayarak bunları bloklara yerleştiren ağ içindeki her bir düğümü oluşturan kripto para madencileri, yapılan her işlemi görür ve doğrular ve sonra tüm işlemleri bellekten alarak bloklar oluştururlar.  Kripto para madencilerinin işlemleri doğrulayarak oluşturdukları blokların tamamlanması için iş kanıtı – proof of work - hedef şifesinin doğru olarak çözülmesi gereklidir. İş kanıtı hedef şifesinin doğru olarak tahmin eden ilk madenci o blok için verilen ödül kripto parayı kazanır. 

Kripto para madenciliğnde iş kanıtı hedef şifesinin hızlı doğru olarak tahmin etmek için özel madencilik bilgisayarları kullanılmaktadır çünkü yoğun rekabet ortamında ödül kripto parayı kazanabilmek için bu işlemlerin işlem gücü yüksek bilgisayarlarla çok hızlı bir şekide yapılması gerekmektedir.

Ancak rekabet arttıkça, yani iş kanıtı hedef şifresini tahmin etmek çalışan işlemci gücü ne kadar fazlaysa hedef şifreyi doğru tahmin etmenin zorluk derecesi de o kadar artacaktır. Bu sorunu aşmak için madenciler güçlerini birleştirerek ödül kripto parayı paylaşma yolunu tercih edebiliyorlar. 

Kripto para madenciliği, artan rekabet nedeniyle kişisel bilgisayarlarla yapıldığı ilk dönemlere göre çok daha fazla zaman alan, bilgisyar ve teçhizat yatırımı gerektiren bir süreç haline dönüştü. Bu nedenle kripto para madenciliği piyasa değeri yüksek olan kripto paralar için yapıldığında harcanan zaman ve enerjiye değebilir.

Ancak son yıllarda artan rekabet nedeniyle kazanılan ödül paraların miktarları da azaldığı için kripto para madenciliğinden para kazanmak giderek zorlaştı. Bu yüzden kripto para borsalarında alım satım yaparak kripto para madenciliğinden kazanabileceğinizden daha fazlasını çok daha kısa sürede kazanmanız mümkün olabilr.

Altcoin nedir?

Altcoin alternatif dijital para veya Bitcoin’e alternatif olabilecek diğer dijital paralar anlamında kullanılır. Yukarıda en yaygın kripto paralar başlığı altın belirtilen kripto paraların hepsi - bitcoin haricinde-  aynı zamanda birer altcoindir.

Kripto para nasıl alınır?

Kripto para satın almak istediğinizde öncelikle seçeceğiniz bir kripto para platfomunda online hesap açarak hesabınıza yatırım yapmak istediğiniz tutarı aktarmanız gereklidir.  Platformun alım satım arayüzünüzü indirerek seçeceğiniz kripto parayı online olarak  satın alabildiğiniz gibi bir arkadaşınızın cüzdanınıza kripto para transfer etmesini sağlayarak da satın alabilirsiniz. Ayrıca yukarıda anlatıldığı gibi kripto para madenciliği yaparak da kripto para sahibi olabilirsiniz. 

Kripto para satın alacağınız platformu seçerken güvenlik, şefaflık, komisyonlar ve işlem ücretleri, ve mevcut pariteler (sunulan altcoinler) ve benzeri kriterlere dikkat edilmesi önemlidir.

Türkiye’de aralarında BtcTurk, StormGain, OKEx, Binance, Paribu gibi önde gelen kripto para borsalarının da bulunduğu 20 civarında kripto para alım-satım platformu bulunmaktadır.

Kripto para satın almak istiyorsanız önce en güvenilir ve sizin için en uygun olan kripto para platformunu araştırmanız gereklidir. 

En iyi kripto para platformunu seçerken aşağıda sıralanan kriterelere dikkat etmeniz önemlidir:

• Güvenlik altyapısı
• Arayüz kullanım kolaylığı
• Canlı destek
• İşlem gören altcoinler
• Komisyon ve işlem ücretleri

Kripto para ile neler yapılabilir?

Kripto para,  kripto parayla ödeme kabul eden kişi veya kuruluşlara şeffaf, güvenli, aracısız ve ücretsiz ödeme yapabilmenizi, güvenli online alışveriş yapabilmenizi veya yatırım yapabilmenizi sağlar. 

Bazıları kripto paralarını hesabında tutmayı tercih ederken bazıları da kripto parayı ödeme aracı kullanarak harcamak istiyor.  Kripto parayı ödeme aracı olarak kabul eden kuruluşlar ve ülkelerin sayısı hergeçen gün arttıkça kripto paraların kullanım alanı da genişlemektedir.  Örneğin, kripto para kullanarak online seyahat şirketlerinden uçak bileti veya tatil paketi, Microsoft, Amazon ve benzeri şirketlerden bilgisayar ve web hizmetleri satın alabilirsiniz. Kripto paraların yaygın olarak kabul gördüğü ABD’de ve bazı Avrupa ülkelerinde kripto paraların pek çok alanda alternatif ödeme aracı oarak kullanıldığı söylenebilir.  Türkiye’ye gelince, sayıları giderek artan, eczane, eğlence mekanı, emlak ofisleri gibi  ticari işletmeler kripto parayı ödeme aracı olarak kabul etmektedir.   Türkiye’de 20’den fazla kripto para borsası bulunuyor ve bu borsaların işleyişi için gerekli yasal çerçevenin SPK tarafından tamamlanması bekleniyor.

Kripto para kullanarak, ithalat vs gibi amaçlarla yurt dışına yapılan döviz transferlerinin daha kolay, güvenli ve komisyon ödemeden yapılmasını sağlar.

En yaygın kripto paralar

Kripto paraların ilk kullanıma başlanmasından bu yana geçen yaklaşık 12 yıl içinde çok sayıda kripto para üretildi. Halen aktif olarak kullanılan kripto paraların sayısının 1000 civarında olduğu ve her geçen gün yeni kripto paraların kullanıma açıldığı biliniyor. Ancak bu kripto paralar arasında en çok işlem görenler sınırlı sayıdadır: 

Bitcoin  -  BTC

İlk geliştirilen kripto para olarak anılan bitcoin yüksek fiyatına rağmen en popüler dijjtal para olma özelliğini koruyor. Amazon, Google Play gibi online alış veriş sitelerinde kullanılabilen Bitcoin bir yatırım aracı olarak da görülmektedir.  İlk piyasa sunulduğu 2009 yılında USD 0.003 civarında olan bitcoinin değeri Aralık 2017 ‘de tarihi zirvesini görerek USD 20.000’ye yaklaştı. Fiyatı oldukça volatil seyreden Bitcoin halen USD 11.000 civarında işlem görüyor.

• Ethereum – ETH,   2015 ‘te piyasa sunuldu
• Ripple – XRP, 2012 yılında piyasaya sunuldu
• Litecoin – LTC, 2011 yılında piyasaya sunuldu                             -
• Tether – USDT, 2014 yılında piyasaya sunuldu

Kripto para güvenli mi?

Dijital ortamda işlem gören kripto paraların güvenliği kriptolama yani şifreleme işlemi ile sağlamaktadır. Bilgilerin dağıtık şekilde saklanması nedeniyle bozulamaz olması da kripto paraların dijital ortamda yapılan alışveriş ve ödemelerde diğer paralardan daha güvenli olduğunu ortaya koyuyor.  

Kripto para alırken dikkat edilmesi gerekenler

Yatırım amacıyla kripto para satın almak için  diğer yatırım araçlarını satın alırken olduğu gibi planlı olarak hareket etmenzi gerektirir. Öncelikle kripto para satın alma amacınız, yatırım ufkunuz, ne kadar para yatıracağınızı belirlemesiniz. Hangi kripto paraya yatırım yapacağınızı belirlemek için ise kripto paralar ve kripto para borsaları ile ilgili araştırma raporlarını, istatistikleri, teknik ve temel analizeri inceleyerek araştırmanız yatırımınızn başarısı açısından oldukça önemli.  

Fiyatı çok volatile olan ve 11.000 ABD doları civarında seyreden bitcoin birçok yatırımcı için çok pahalı ve riskli sayılıyor. Sayıları 5.000’i bulan altcoinler arasında hızlı değer kazanma potansiyeli bulunan altcoinlere yatırım yapmak özellikle deneyimsiz kripto para yatırımcıları için ideal bir strateji olabilir.   

Her türlü yatırım belirli oranlarda risk taşır. Kripto paralar özellikle aşırı oynak fiyatları ve spekülatif olmaları nedeniyle riskli yatırım araçları arasında yer alıyor. İster yatırım ister harcama amacıyla satın alınsın kripto para alırken fiyatı aşırı volatil olmayan kripto paraları seçmeye özen gösterilmesi risklerin sınırlandırılması açısından önemlidir.