Ukrayna’da devam eden savaşın küresel piyasalara, özellikle de enerji emtialarına etkisi sürüyor. Bugün, Gazprom Polonya ve Bulgaristan’a doğal gaz sevkiyatını durdurduğunu açıkladı. Açıklamanın ardından Avrupa’da gaz fiyatları yüzde 24 yükseldi, petrol fiyatları da yükselişe geçti.
Devam eden Rusya - Ukrayna savaşının yaşanan insani trajedilerin yanında küresel piyasaları da derinden etkilediği artık herkes tarafından bilinen bir gerçek. Enerji piyasası da bu durumdan olumsuz etkilenen sektörlerin belki de başında geliyor. Avrupa’nın Rus enerji kaynaklarına olan bağımlılığı ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin bu bağımlılık sebebiyle nasıl olumsuz etkilendiğini daha önceki analizlerimizde belirtmiştik. AB ülkelerinin Rus enerjisine bir alternatif üretme çabasında olduğu bilinen bir durum. Ülkemiz de enerji ithal eden ülkelerden biri ve küresel piyasadaki olumsu durum bizdeki enerji fiyatlarına da yansımakta.
Dünya Bankası da Ukrayna savaşı kaynaklı gıda ve enerji fiyat şoklarının yıllarca sürebileceği öngörüsünde bulundu. Banka, Emtia Piyasaları Görünüm Raporu'nun Nisan 2022 sayısını "Ukrayna Savaşı'nın Emtia Piyasalarına Etkisi" başlığıyla yayımladı. Karamsar bir tablo çizen raporda Ukrayna'daki savaşın emtia piyasalarında büyük bir şok yarattığına vurgu yapılarak, bu durumun küresel ticaret, üretim ve tüketim kalıplarını ve fiyatları 2024'ün sonuna kadar tarihi seviyelerde tutacak şekilde yükselttiği belirtildi.
Banka raporda petrol, doğal gaz ve kömürden oluşan enerji emtia fiyat endeksinin bu sene geçtiğimiz seneye kıyasla yüzde 50,5 yükseleceği öngörüsünde bulundu. Enerji emtia fiyat endeksinin gelecek yıl yüzde 12,4 düşmesinin beklendiğine vurgu yapıldı. Raporda ayrıca bu yıl, Brent petrolün varil fiyatının geçen yıla kıyasla yüzde 42 artışla ortalama 100 dolar seviyesinde olacağı öngörüldü. Bu, Brent petrol fiyatlarının 2013'ten bu yana en yüksek seviyeye ulaşması demek. Avrupa'da doğal gaz fiyatlarının 2022'de geçen yılın 2 katı olmasının beklendiği kaydedilen raporda, ABD'de ise yüzde 35 artmasının tahmin edildiği bildirildi.
Gazprom Polonya ve Bulgaristan’a doğal gaz sevkiyatını durdurdu, Avrupa’da gaz fiyatları yüzde 24 yükseldi
Rus enerji şirketi Gazprom, doğal gaz ödemelerini ruble ile yapmayacaklarını açıklamalarının ardından Bulgaristan ve Polonya'ya doğal gaz sevkiyatını durdurdu.
Gazprom'dan yapılan yazılı açıklamada, 26 Nisan itibarıyla Bulgaristan'ın Bulgargaz ve Polonya'nın PGNİG şirketlerinden nisan sevkiyatları için rubleyle ödeme alınmadığı kaydedildi. Açıklamada, "Gazprom, rubleyle ödeme yapmadıkları için Bulgaristan ve Polonya'ya doğal gaz sevkiyatını tümüyle durdurdu." ifadesine yer verildi. Açıklamada, ayrıca iki ülkenin doğal gaz sevkiyatında transit ülke olduklarına vurgu yapılarak transit gazdan kullanmaları halinde söz konusu miktarın transit sevkiyatından düşüleceği açıklandı.
Bulgaristan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada Gazprom’a Nisan ayında Rusya’dan ithal edilen doğalgaz için ödeme yapıldığını ve gaz tedarikinin durdurulmasının anlaşmanın ihlali anlamına geleceğini belirtti. Ödemelerde Avrupa Komisyonu’nun anlaşmada belirtilen para birimlerine riayet edilmesi kararına uyacaklarını söyledi. Bulgaristan'ın Rus gazına bağımlılık oranı yüzde 90 seviyesinde. Bulgaristan hükümetinden dün yapılan açıklamada, Rus doğal gazına alternatif teşkil edecek kaynakların garanti altına alındığı ve ülke genelinde tüketime ilişkin herhangi bir kısıtlamaya gidilmeyeceği söylenmişti.
Polonya ise tüm risklere hazır olduğunu açıkladı. Polonya hükümetinden dün yapılan açıklamada, ithal edilen gaz için Rusya’ya rubleyle ödeme yapılmayacağı ve ilgili tüm risklere hazır olunduğu belirtilmişti. Geçtiğimiz günlerde Polonya, 1 Ekim’de sona erecek Gazprom ile Polonya arasındaki uzun vadeli doğal gaz sözleşmesinin uzatılmayacağını açıklamıştı. Rus gazına yüzde 40 civarında bağımlı olan Polonya, buna alternatif olarak Norveç gazına ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikine güveniyor.
Karar sonrası Avrupa'da derinliği en fazla olan ve Avrupa gazı için gösterge olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF'de işlem gören vadeli gaz kontrat fiyatı yüzde 24 yükseldi ve megavat saat başına 127,50 Euro oldu. Bu, 1 Nisan'dan beri görülen en yüksek seviye anlamına geliyor. Kararın ardından gözler Avrupa’nın en büyük iki gaz tedarikçisi olan Almanya ve İtalya’ya çevrildi. Zira geçen ay Rus tarafından gelen ruble ile ödeme talebine karşın iki ülke de Euro ile ödemeye devam edileceğini açıklamıştı. Rusya’nın atacağı bir sonraki adım merak konusu, ancak savaşın etkilerinin daha uzun süreler bizimle olacağı aşikâr.
