Doğru yatırım danışmanı nasıl seçilir?

Yatırım Danışmanlığı Nedir?

Doğru yatırım danışmanının nasıl seçileceğini anlatmaya geçmeden önce Yatırım Danışmanlığı hizmetinin tanımına ve kapsamına bir göz atalım. Yatırım danışmanlığı hizmeti veren kuruluşlar müşterilerine, belirli bir ücret karşılığında sermaye piyasaları araçları hakkında bilgi verir, yorum yapar ve yatırım tavsiyelerinde bulunur. 

Yatırım danışmanlığı hizmetinin temel amacı, müşterilerin, yatırım hedefleri ve beklentileri doğrultusunda ve mevcut finansal durumlarına uygun olarak doğru seçimler yapmasına yardımcı olmaktır. Yatırım danışmanlığı hizmeti veren sermaye piyasası araçları konusunda deneyimli uzmanlar, risk / getiri analizleri ve araştırmalara dayalı yorum ve tavsiyelerle müşterileri yönlendirerek kendileri için en uygun yatırım kararı almalarını sağlamaya gayret ederler.

Yatırım danışmanlığı hizmeti veren kuruluşlar müşterilerin yatırım kararı verme süreçlerine destek sağlar ancak yatırım kararını müşterinin kendisi alır. 

Yatırım Danışmanlığı Hizmetini Kimler Verebilir?

Türkiye’de Yatırım Danışmanlığı’na ilişkin yasal çerçeve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve diğer tamamlayıcı mevzuatta belirtilmektedir. Sermaye piyasası mevzuatına göre yatırım danışmanlığı hizmeti verebilmek için SPK’dan (Sermaye Piyasası Kurulu) ‘Yatırım Danışmanlığı’ izin ve yetki belgesi alınması zorunludur. SPK, ‘Yatırım Danışmanlığı Yetki Belgesi’ni bireylere değil kuruluşlara verir. 

Aralık 2012’de yürürlüğe giren 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre aracı kurumlar, yatırım ve kalkınma bankaları ve portföy yönetim şirketleri SPK’dan izin ve yetki belgesi alarak yatırım danışmanlığı faaliyeti yapabilirler. Mevduat ve katılım bankaları ile diğer finans kuruluşlarının yatırım danışmanlığı faaliyetinde bulunmalarına izin verilmemektedir. 

SPK’nın III-37.1 sayılı ‘Yatırım Hizmetleri ve Yan Faaliyetleri İle Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’inde Yatırım Danışmanlığı: “Yetkili yatırım kuruluşunun yatırımcı talebi doğrultusunda veya yatırımcı talebi olmaksızın sermaye piyasası araçları bu araçları ihraç eden kuruluşlar hakkında belirli bir kişiye veya mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik olarak yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunulması faaliyeti” olarak tanımlanmaktadır. 

Yatırım danışmanlığı hizmetinin en önemli özelliği birebir ve müşteriye özel olması, yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyeler içermesi ve sadece sermaye piyasası araçlarına yönelik olmasıdır. 

Yönlendirici Yatırım Tavsiyesi Nedir?

Sermaye Piyasası Mevzuatında, yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiye: “Yatırımcıya yönelik olarak sunulan belirli sermaye piyasası araçlarının alım satımını teşvik edici ifadeler içeren veya başka bir surette yatırımcı kararlarını etkileyebilecek yorum ve tavsiyeler” olarak tanımlanıyor. Mevzuata göre sadece yatırım danışmanlığı yetki belgesine sahip olan kuruluşlar müşterilerine yönlendirici yatırım tavsiyesi verebilirler. 

Genel Yatırım Tavsiyesi Nedir?

Sermaye piyasası araçları ve bu araçların ihraççıları hakkında, bir kişi vey gruba yönelik olmayan bilgi yorum, araştırmaların açıklanması genel yatırım tavsiyesi kapsamına girmektedir. Sermaye piyasası mevzuatına göre, yatırım danışmanlığı faaliyetlerinde bulunmasına izin verilmeyen mevduat ve katılım bankalarının sermaye piyasası araçarı hakkında genel yatırım tavsiyesi niteliğinde raporlar hazırlayıp çeşitli dağıtım kanalları aracılığıyla yayınlamalarında bir sakınca bulunmamaktadır. Ancak SPK’nın III-37.1 sayılı ‘Yatırım Hizmetleri ve Yan Faaliyetleri İle Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ’i ile genel yatırım tavsiyesi veren kuruluşların yayınladıkları bilgi, rapor ve yorumlara aşağıdaki uyarı notunu eklemeleri zorunlu kılınmıştır: 

“Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.” 

Sermaye Piyasası Araçları Nelerdir? 

Hisse senetleri, yatırım fonları, hazine bonoları, devlet tahvilleri, şirket tahvilleri, varlığa dayalı menku kıymetler, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, varantlar, kira sertifikaları ve benzeri finansal ürünlere sermaye piyasası aracı adı verilir. 

Uygunluk ve Yerindelik Testi Nedir? 

Sermaye Piyasaları mevzuatına göre portföy yöneticiliği ve yatırım danışmanlığı faaliyetinde bulunmasına izin verilen kuruluşların müşterilerinin yatırım kararlarını yorum tavsiye ve araştırma raporları ile yönlendirmektedirler. Ancak, 2012 yılında yürürlüğe giren SPK kanunun ile portföy yönetimi ve yatırım danışmanlığı faaliyetinde bulunan kuruluşların müşterilerinin sermaye piyasaları hakkındaki bilgi ve deneyimlerini ve risk algılarını bilerek hizmet vermeleri ve bunun için de müşterilene ‘Yatırım Danışmanlığı Hizmeti Çerçeve Sözleşmesi’ni imzalamadan önce ‘Uygunluk Testi’ ve ‘Yerindelik Testi’ uygulanmaları zorunlu tutulmuştur. 

• Uygunluk Testi

Uygunluk testi ile belirlenmesi hedeflenen müşteri bilgileri arasında; müşterinin yatırım ufku, yani ne kadar süreyle yatırım yapmak istediği, risk ve getiri tercihleri, müşterinin yatırım araçlarının taşıdığı riskleri anlamak için yeterli bilgi ve deneyime sahip olup olmadığının belirlenmesi amacıyla müşterinin yaşı, eğitim düzeyi, geçmişte sermaye piyasası araçlarına yaptığı yatırımların türü ve işlem sıklığı bulunmaktadır. 

Uygunluk testi sonucunda varsa müşterinin profiline uygun olmadığı belirlenen ürünlerin müşteriye yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Müşterinin yazılı uyarıya rağmen işlem yapmak istemesi halinde ise müşterinin ‘Uygunluk Testi Sonucuna Rağmen İşlem Yapma Talebi’ formunu doldurması zorunludur.

• Yerindelik Testi

Yerindelik testi, müşterinin yatırım amaçları, finansal durumu, bilgi ve deneyimi göz önüne alınarak, verilecek yatırım danışmanlığı veya portföy yönetimi hizmetinin yerinde olup olmadığının belirlenmesi amacıyla yapılır. Yerindelik testi formlarında; müşterinin yatırım amaçları, yatırım süresi, risk ve getiri tercihleri, yapılacak yatırımın risklerini üstlenecek finansal yeterliliğe sahip olup olmadığı, gelir düzeyi ve yatırıma ayırdığı fonlara ilişkin sorular bulunur. Müşteriye verilecek yatırım danışmanlığı veya portföy yöneticiliği hizmetlerinin ‘yerindelik testi’nin sonuçlarına uygun olarak şekillendirilmesi gereklidir. 

Doğru Yatırım Danışmanı Nasıl Seçilir? 

İhtiyaçlarınıza uygun bir doğru yatırım danışmanı seçmek yatırımlarınızın beklentilerinize uygun getirileri sağlamasında kritik öneme sahiptir. Seçim yaparken göz önünde bulundurmanız gereken temel kriterler:

• Almak İstediğiniz Hizmetin Çerçevesi: Yatırım Danışmanlığı hizmeti alacağınız kuruluşu seçmeden önce nasıl bir hizmete ihtiyaç duyduğunuzu belirlemeniz gereklidir. Sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak için bu araçları kapsayan ürünler hakkında konunun uzmanlarından kişiye özel ve yatırımcı profilinize uygun yatırım tavsiyesi, araştırma raporları ve yorumlar almak istiyor ve bu verilere dayanarak yatırım kararları almak istiyorsanız yatırım danışmanlığı hizmeti almanız gerekir. Sadece genel yatırım tavsiyeleri almak isterseniz bu hizmeti veren kuruluşların ücretsiz olarak yayımladığı bültenler ve raporları okumanız yeterli olacaktır. Yatırım kararlarınızın sizin adınıza uzmanlar tarafından alınmasını istiyorsanız o zaman portföy yönetimi hizmeti almanız gerekir. 
• SPK Yetki Belgesi: Danışmanlık hizmeti alacağınız kuruluşun geçerli ve güncel SPK yetki belgesine sahip olduğundan emin olmalısınız. SPK yetki belgesine sahip olmayan kuruluşların verdiği hizmetler Sermaye Piyasası kanuna ve mevzuatına uygun olmadığı için mağduriyet yaşamanız durumunda hak aramanız söz konusu olmaz. SPK’nın resmi web sitesine girerek SPK yetki belgesine sahip yatırım danışmanlığı şirketlerinin güncel listesini inceleyebilir ve listede de bulunan kuruluşların web sitelerini ziyaret edebilirsiniz. Bu şekilde yapacağınız bir ön araştırmayla yatırımcı profilinize ve beklentilerinize en uygun hizmetleri, en güvenilir şekilde ve makul bir ücret karşılığında sunabilecek yatırım danışmanlığı şirketlerini tespit edebilirsiniz. 
• Ücret ve Komisyonlar: Yatırım danışmanlığı hizmeti almaya karar verdiğinizde bu hizmet için alınan ücret, masraf ve komisyonlar ve vergiler müşteri tarafından ödenir. Bu nedenle ileride beklenmeyen giderlerle karşılaşmamak için seçeceğiniz yatırım danışmanlığı şirketinin uyguladığı ücret politikasını, hizmet sözleşmesini imzalamadan önce dikkatle okumanız, ücrete tabi hizmetlere geresinim duyup duymadığınızı tespit etmeniz ve seçiminizi yaparken hizmet bedeli ve masrafları göz önünde bulundurmanız önemlidir. Alacağınız hizmetin çerçevesi danışmanlık hizmetleri için ödeyeceğiniz bedeli etkileyen en önemli faktördür.
• Yatırım Danışmanlarının Nitelikleri: Yatırım danışmanlığı hizmeti veren şirketlerin eleman kadrosunun nitelikleri verilen hizmetin kalitesini belirler. Seçeceğiniz yatırım danışmanlığı şirketinin, konusunda uzman, deneyimli, gerekli SPK lisanslarına sahip ve donanımlı yatırım danışmanları ve araştırma ekibiyle çalıştığından emin olmalısınız. Sonuçta, isabetli yatırım kararı alabilmeniz, size sunulan kişiye özel yatırım tavsiyeleri, yorumlar ve araştırma verilerinin doğru ve güvenilir olmasıyla ve yatırımcı profilinizin ne kadar doğru değerlendirildiğiyle yakından ilişkilidir. 

Yatırım Danışmanlığı Hizmeti Nasıl Alınır?

Yatırım Danışmanlığı hizmeti veren kuruluşlar müşterileriyle imzaladıkları yatırım danışmanlığı hizmetleri çerçeve sözleşmesine uygun olarak ve belirli bir ücret karşılığında müşterilerine, yatırım bütçeleri ve yatırımcı profillerine uygun olarak hangi yatırım araçlarına yatırım yapabilecekleri konusunda önerilerde bulunur. 

Yatırım danışmanlığı hizmeti almaya başlamak için SPK yatırım danışmanlığı yetki belgesine sahip bir kuruluş ile yatırım danışmanlığı hizmeti çerçeve sözleşmesinin imzalaması gereklidir. Çerçeve sözleşmenin bir kopyası müşteriye verilir. SPK kanununa göre yatırım danışmanlığı hizmetini bir bankanın yatırım hizmetleri veren yan kuruluşundan alabileceğiniz gibi, bu hizmeti veren aracı kuruluşlardan veya portföy yönetimi şirketlerinden de alabilirsiniz.