En Zengin ve En Fakir Dünya Ülkeleri

IMF’in Nisan 2019 Dünya Ekonomik Görünüm Raporunda bulunan dünya ülkelerinin kişi başına milli gelir sıralamasında listenin birinci sırasında, 134,623 ABD dolarlık kişi başına milli gelirle Katar dünyanın en zengin ülkesi olarak yer alıyor. 

Listenin en sonunda ise Burundi kişi başına 727 ABD dolarlık milli gelirle dünyanın en fakir ülkesi olarak yer alıyor. 

Standart kişi başı milli gelir verisi ülkelerin milli gelirinin toplam nüfuslarına bölünerek hesaplanır. Ancak bu yöntemin ülkeler arasında adil bir karşılaştırma yapabilmek için yeterli olmadığı düşünülerek son yıllarda kişilerin yaşadıkları ülkelerdeki yaşam standartlarını daha iyi yansıtan satın alma gücü paritesine göre kişi başı mili gelir hesaplaması yöntemi yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Satın alma paritesi yöntemi ile kişi başına gelir hesaplamasında, ülkedeki fiyat seviyeleri ve hayat standardı maliyetleri dikkate alınarak bireylerin yaşadıkları ülkelerdeki satın ama güçleri ölçülmektedir. 

Nominal ABD doları cinsinden satın alma gücü paritesi (PPP) yöntemiyle hesaplanan kişi başı milli gelir verilerinin kullanıldığı sıralamada Türkiye 27,391 ABD dolarlık kişi başı milli gelirle 191 ülkenin yer aldığı listenin 139 uncu sırasında yer alıyor. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD 64,767 dolarlık kişi başı milli gelirle listenin 12 inci sırasında yer alırken, dünyanın 2 inci büyük ekonomisi olan Çin 19,570 ABD doları kişi başı milli gelirle listenin 119 uncu sırasında yer alabilmiş. 

Dünyanın ikinci en zengin ülkesi olan Macau ise Çin’in güneyinde yer alan bir özerk bölge. 1999 yılına kadar Portekiz sömürgesi olan ülke gelirinin tamamını turizmden ve altın ticaretinden elde ediyor. Çin’in ve Hong Kong’un güneyinde yer alan Macau’nun nüfusu yaklaşık 650.000. Ülkenin 2017 yılındaki GSYİH’sı ise 50 milyar ABD doları. 

Liechteinstein ve Monaco gibi kişi başına geliri sırasıyla yaklaşık 140.000 ve 120.000 ABD doları olduğu ülkeler IMF üyesi olmadıkları için IMF’ın bu sıralamasında yer almıyorlar. 

Dünyanın en fakir ülkelerinin ise büyük bir çoğunluğunu Orta ve Sahra Altı Afrika ülkeleri oluşturuyor. Listenin en altında yer alan Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Malawi, Nijer gibi denize kıyısı olmayan ülkelerin ekonomileri tamamen tarıma dayalı. Uzun ve sık kuraklıkların çölleşmeye neden olduğu iklim koşullarına maruz kalan bu ülkelerin sahip olduğu zengin doğal kaynakların ise kötü yönetim ve yaygın yolsuzluklar nedeniyle ekonomik büyümeye yeterince katkı sağlamaktan uzak olduğu gözleniyor. 

Satın Alma Paritesine Göre Dünyanın En Zengin ve En Fakir Ülkeleri:

______________
Kaynak: IMF World Oulook Report April 2019

Dünyanın En Zengin Ülkesi: Katar Emirliği

İran körfezinin güneyinde ve Arap yarımadasının doğusunda yer alan Katar Emirliği’nin nüfusu yaklaşık 3 milyon. Satın alma paritesine göre kişi başına milli gelir bazında dünyanın en zengin ülkesi olan Katar 12.000 m2 yüzölçümüyle İstanbul’un yaklaşık 2,5 katı büyüklüğünde bir yarım ada. 2018 yılında nominal GSYİH’sı 193,6 67 milyar dolara ulaşan Katar’ın ekonomisi petrol ve doğal gaz ihracatına dayalı. Petrol ve doğal gaz ihracat gelirleri ülkenin GSYİH’nın yaklaşık %60’ini oluşturuyor. OPEC verilerine göre 24 milyar m3 ile Rusya ve İran’dan sonra dünyanın 3 üncü en büyük doğal gaz rezervine sahip olan Katar, ABD enerji yönetimi kurumu EIA’nın verilerin göre ise 25,2 milyar varil ile dünyanın 14 üncü en büyük petrol rezervine sahip ülkesi. 

2017 yılında 29 milyar dolarlık doğal gaz ihraç eden Katar’ın dünya doğal gaz ihracatındaki payı %13 civarında. 

Halen yılda %2 artmakta olan dünya global doğal gaz talebinin yakın gelecekte, giderek artan sayıda ülkenin sera gazı salınımını sınırlayan çevreci politikaları devreye almasının etkisiyle petrol talebinin 3 katına çıkması bekleniyor. Bu beklentiye uygun olarak doğal gaz üretimini %50 artırmayı planladığını açıklayan Katar doğal gaz üretimini serbestçe belirlemek amacıyla Ocak 2019 ‘da OPEC üyeliğinden ayrıldı. 

Dünyanın En Fakir Ülkesi: Burundi

IMF listesinde yer alan dünyanın en fakir ülkesi ise etnik çatışmalar ve iç savaşların yaşandığı orta Afrika ülkesi Burundi. 11 milyon kişinin yaşadığı Burundi’nin 2017 yılında elde ettiği GSYİH 3,5 milyar dolar. UNDP’nin 2018 İnsani Gelişmişlik Raporuna göre, %90’si tarımda çalışan ülke nüfusunun %82’sinin günlük kazancı1.25 doların altında. Katma değeri düşük tarım ürünleri ihraç eden Burundi’nin temel ihraç ürünü ise kahve. Denize kıyısı bulunmayan ülkede sık sık yaşanan kuraklıklar tarımda verimin ve dolayısıyla ihracat gelirlerinin düşmesine yol açarken gıda fiyatlarında yüksek enflasyona neden oluyor. 

Siyası krizlerin ve kötü yöntimin ekonomik çöküntüye neden olduğu ülkede başarısız darbeler ve tartışmalı seçimlerle üç dönemdir başkanlık koltuğunda oturan Pierre Nkurunziza’nın başta Ruanda olmak üzere komşu ülkelere karşı uzlaşmaz tutumu ülkenin içinde bulunduğu ekonomik zorlukları aşmasını engelliyor. Avrupa Birliği, Burundi’de iktidarı siyasi çözüme zorlamak için 2016 yılında hükümete verdiği bağışları kesti. 

Dünya Ekonomik Büyüklük Sıralaması (2016, 2017, 2018)

2016, 2017 ve 2018 yılları Nominal Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) bazında dünyanın en büyük ekonomileri sıralaması: 

Türkiye Kişi Başına Düşen Milli Gelir

Dünya bankası verilerine göre Türkiye’nin kişi başına nominal GSYİH’sı;

• 2016 yılında 10,862 ABD doları,
• 2017 yılında 10,546 ABD doları
• 2018 yılında ise 9.631 ABD doları olarak gerçekleşti.

Satın alma gücü paritesine göre ise;

• 2016 yılında 26.252 ABD doları,
• 2017 yılında 28.001 ABD doları,
• 2018 yılında ise 27.391 ABD doları olarak gerçekleşti.

Milli Gelir Nedir?

Milli gelir bir ülkenin 3 ay, 6 ay veya 1 yıl gibi belirli bir dönem içinde ürettiği tüm mal ve hizmetlerin toplam piyasa değerini ifade eder. Milli gelir, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ve Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) gibi çeşitli ölçüm yöntemleriyle hesaplanmaktadır. GSYİH ve GSMH ülke ekonomilerinin performansının ölçülmesinde kullanılan en temel verilerdir. 

İlgili Terimler ve Anlamları:

GSYİH Nedir?

Bir ülkede yerleşik kişiler tarafından belirli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin toplamından oluşur.

GSMH Nedir?

GSMH ise GSYİH’ya net faktör gelirleri, yani bir ülkenin vatandaşlarının yurtdışında elde ettikleri gelirler ile yabancılar tarafından ülkede üretilen mal ve hizmetlere yapılan ödemeler arasındaki fark eklenerek bulunur. Büyük oranda dışa açık ekonomilerde GSYİH ile GSMH arasında önemli farklar oluşabilir.