2022 yılında İngiliz sterlini, dolar karşısında kırılgan bir görüntü çiziyor. Ekonomileri küresel anlamda etkileyen genel sebeplerin yanında, İngiltere’deki görüntünün sebeplerini inceleyelim.
Bugün İngiltere Ulusal İstatistik Dairesi tarafından açıklanan enflasyon verilerine göre İngiltere'de haziran ayı yıllık enflasyon rakamları yüzde 9,4 ile 1982 yılının şubat ayından bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Mayıs ayında yüzde 9,1 olan enflasyon haziran ayı boyunca akaryakıt fiyatlarındaki artışın etkisiyle ivme kazandı. İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) bu yıl içinde beş kere faiz artırımına gitmesine karşın enflasyonun frenlenememesi sebebiyle piyasalarda Banka’nın ağustos ayı toplantısında daha agresif bir politikayla 50 baz puanlık artışa gitmesi yönündeki beklenti güçlendi. Güçlenen bu beklentiyle birlikte dolar endeksinin de gerilemesiyle İngiliz sterlini/dolar çaprazı da bir kez daha 1,200 seviyesinin üzerine çıktı. Fakat dolar endeksindeki yukarı yönlü hareketle çapraz yine 1,200 seviyesinin altına düştü.
Öte yandan BoE yetkilileri, yükselen saatlik ücretler ve artan hammadde maliyetlerinin şirketleri daha fazla fiyat artışına itmesine yönelik endişelerini de paylaştı. Öte yandan salı günü kamu çalışanlarını temsil eden sendikalar, hükümetin reel ücretlerde kesinti anlamı taşıyan yeni zam oranlarını açıklamasının ardından yeni grev kararları alınabileceği yönünde tehditlerde bulundu.
İngiliz sterlini/dolar geçtiğimiz 2 hafta içinde iki kez son 20 yılın en düşük seviyesini gördü
Dolardaki gerileme ve BoE guvernörü Andrew Bailey’in 4 Ağustos’ta gerçekleşecek sonraki BoE toplantısında 50 baz puanlık artışın “masada” olacağını vurgulayan açıklamasıyla sterlin, dolar karşısında biraz olsun toparladı ve yeniden 1,2000 seviyesini aştı; fakat bu toparlanma yine kısa süreli oldu ve şu anda yine 1,2000 seviyesinin altını görüyoruz. Temmuz ayının ilk ve ikinci haftasında İngiliz sterlini/dolar çaprazının iki kez son 20 yılın en düşük seviyesini gördüğünü de unutmamak gerekiyor. Peki bu kırılgan görüntü neden ileri geliyor?
BoE’nin enflasyonu kontrol altına almak ve sterlinin değerini korumak adına attığı hamlelere karşın sterlinin gerilemesindeki en önemli sebeplerden biri, şaşırtıcı olsa da arka arkaya gelen bu faiz artışları. Beşinci ayını geride bırakmak üzere olan Rusya-Ukrayna savaşı, bu savaş sebebiyle artan enerji ve gıda fiyatları, süregelen tedarik krizi, etkileri halen tamamen sona ermeyen Covid-19 salgını ve bunların bir sonucu olarak küresel anlamda yaşanan yüksek enflasyon ve ekonomik darboğazın etkisiyle gelişmiş ekonomilerin merkez bankaları arka arkaya faiz artırdıkça; resesyon korkusuyla cesareti kırılan yatırımcılar güvenli bir liman arayışıyla dolara yönlenmekteler. Zira dolar, küresel ekonomideki yeri ve ne kadar likit olduğu göz önüne alınırsa, yatırımcıların güvenli liman ihtiyacını karşılamak anlamında mantıklı bir seçim. Bu durumdan en çok etkilenen para birimlerinden biri de İngiliz sterlini.
İngiliz ekonomisi, yatırımcılara güven vermiyor
Bir diğer sebep, yüksek enflasyon rakamlarıyla birlikte İngiliz ekonomisinin çizdiği görüntünün yatırımcılara cazip ve güven verici gelmemesi. Yatırımcılar, ülkede enflasyonun diğer ülkelere kıyasla daha fazla yükselebileceği ve bu durumun İngiltere ekonomisinin büyümesine engel olabileceği korkusunu taşıyorlar. 2020 yılında gerçekleşen ve Birleşik Krallık ülkelerinin (İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda) Avrupa Birliği’nden ayrılış süreci olan Brexit’in İngiltere ve Birleşik Krallık ekonomisi üzerindeki negatif etkileri halen devam etmekte. Çalışmalar gösteriyor ki, Brexit’in ardından İngiltere ekonomisi daha kapalı ve daha az rekabetçi bir görünüm aldı. Ekonomik verimlilik ve saatlik ücretlerdeki problemlerle birlikte ileri üretim sektörü gibi sektörler derinden yara aldı. Zaten 2022 yılında filizlenen krizlerden önce de görülmeye başlanan bu durumun 2022’deki öngörülmesi zor gelişmelerle daha derin hale gelmesiyle yatırımcılar da İngiltere ekonomisine daha temkinli yaklaşma eğilimindeler.
Güncel durumdan bir örnekle açıklamak gerekirse; açıklanan yüzde 9,4’lük haziran ayı yıllık enflasyon verisinin ardından ülkede fiyatların ücretlerden daha hızlı artması sebebiyle hane halkının sorunlarının artacağı ve ekim ayında yaşanabilecek yeni bir enerji krizi dalgasıyla enflasyonun yüzde 11’e ulaşması suretiyle ülkedeki ekonomik durumun daha da kötüleşebileceği, analistlerin öngörülerinden birisi.
Ülkedeki politik belirsizlik de sterlin üzerindeki baskıyı artırıyor
Son olarak, tahmin edilebileceği üzere, ülkedeki ekonomik belirsizlik de sterlin üzerindeki baskıları artırmakta. Başbakan Boris Johnson’ın istifasının ardından yerine kimin geçeceğine dair devam eden yarış geçtiğimiz hafta 5 adaya kadar düşmüştü. Dün itibariyle yarışta kalan adayların sayısı 3’e indi. Yarışı kimin kazanacağı ve kazanan adayın hangi ekonomi politikalarını izleyeceğine dair belirsizlik, sterlin üzerine gölge düşürmeye devam ediyor.
