Son dönemde ülkemizde sosyal medya fenomenlerinin şatafatlı hayatlarına yapılan resmi incelemeler ve sonrasında gerçekleşen yargı süreçleriyle birlikte bilinirliği artan kara para aklama suçunu sizler için inceledik.
Son günlerde kara para aklama ve vergi kaçırma ile ilgili haberlere her geçen gün daha sık rastlanmakta. Ülkemizde sosyal medya fenomenlerinin şatafatlı hayatlarına yapılan resmi incelemeler ve sonrasında gerçekleşen yargı süreçleriyle birlikte kara para aklama ve özellikle vergi kaçakçılığı suçu gündeme geldi. İnternet fenomeni Dilan Polat’ın katıldığı bir televizyon programında “bazen günde 750 bin TL harcıyorum” ve “Her ay 1 milyon TL dağıtıyorum” açıklamalarının ardından akademisyen Prof. Dr. Özgür Demirtaş yaptığı kabaca bir hesaplamanın ardından X hesabından yaptığı açıklamada “Maliye’nin incelemesi gereken güzel bir durum olmuş. Günde 750 bin harcayan biri bunun 5 katını kazansa, yılda 1.3 Milyar lira kazanç yapar. Yılda 500 milyon liradan az vergi ödüyorsa bir incelemek lazım.” ifadelerini paylaşmış, bunun ardından başlatılan incelemelerde mevcut durumla ilgili bulgular çorap söküğü gibi gelmişti. Mevcut suçlamalara silahlı suç örgütü kurma suçlaması da eklenmiş, Polat çifti hapse gönderilmiş, incelemeler diğer fenomenlere de yönelik olarak da devam etmişti.
Son dönemlerde açıklanan bir başka büyük kara para aklama haberi ise ABD’den gelmişti. Dünyanın en büyük kripto para borsası Binance’in CEO’su Changpeng Zhao, kendisine yöneltilen kara para aklama suçlamalarını kabul ederek görevinden istifa etmiş, ABD Adalet Bakanlığı Binance’in 4,3 milyar dolar ceza ödemesini talep etmişti. Suçlamalarda Binance, kullanıcılarının dünya genelindeki yaptırımları aşmasına yardımcı olmakla itham edilmiş, yaptırım uygulanan Rusya ve İran gibi ülkelerden kullanıcılara ya da El-Kaide ve Hamas gibi terörist organizasyonlara işlem yapma imkanı sağlamakla suçlanmıştı.
Kara para aklama suçu nedir?
Birleşmiş Milletler’in tanımına göre kara para aklama yasa dışı yollarla elde edilmiş kazançların kaynağının gizlenmesi adına gerçekleştirilen yasa dışı aktivitelerdir. Kara para aklama işlemi, kara parayı aklayan gerçek ya da tüzel kişiye ya da organizasyona bu kazancı, kazancın kaynağını tehlikeye atmadan kullanma imkanı sağlaması açısından önemlidir.
Kara para aklamanın üç aşaması vardır. Bunlar yerleştirme, ayrıştırma ve bütünleştirmedir. Aklanması istenen kara para, yerleştirme aşamasında parayı kaynağından ayırmak amacıyla finansal sisteme sokulur, örneğin bankaya yatırılır. Ayrıştırma aşamasında bu para bir ya da birden çok farklı kişi ya da şirket arasında banka transferleri, kredi, ödeme vb. gibi işlemler vasıtasıyla gönderilip geri alınmak suretiyle işlem kalabalığı yaratarak paranın kaynağının takip edilmesi zor ya da imkansız hale getirilmeye çalışılır. Üçüncü ve son aşama olan bütünleştirmede ise kara para lüks ürünler satın almak; finansal, ticari ya da endüstriyel yatırımlar yapmak (Örneğin lüks araç satın almak, gayrimenkul satın almak ya da ticari bir işletme kurmak) gibi suretlerle tekrardan finansal sisteme sokulur.
Bu aşamadan sonra söz konusu paranın takibi zorlaşır. Ancak bilinmelidir ki kara para aklama, başlı başına bir suç olmakla birlikte yasa dışı yollarla elde edilmiş bir parayı tekrar finansal sisteme sokma işleminden ibaret olduğu için genelde pratikte vergi kaçırma ya da terörist organizasyonların finansmanı gibi başka suçlarla birlikte de görülebilmektedir. Vergi kaçırma suçu, devlet eliyle yakından takip edilen vergilendirme sürecindeki aksaklıklar sonucu tespit edildiği için kimi zaman arkada yatan kara para aklama sürecini de gün yüzüne çıkarmaktadır.
Yukarıdaki örneklerde de bu durum görülmektedir. Polatlar ile başlayan ve diğer fenomenlere de sıçrayan incelemeler vergi kaçakçılığı şüphesiyle başlatılmış; ancak perde arkasından kara para aklama süreciyle ilgili bulgular çıkmıştır. Ya da Binance örneğinde görüldüğü gibi terörist organizasyonların veya yaptırım uygulanan ülkelerin mensuplarının yer aldığı işlemler incelemeye alınmış, bunların arkasında yine benzer bulgulara rastlanmıştır.
