Nisan 2016 yılından bu yana TCMB’de 5 farklı başkan görev yaparken Fatih Karahan altıncı isim olarak kayıtlara geçti. Peki, son 5 başkan döneminde dolar ve enflasyon nasıl bir performans sergiledi?
3 Şubat 2024 tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Dr. Hafize Gaye Erkan’ın bu görevden alınması ve yerine Dr. Fatih Karahan’ın atanması ile birlikte 2019 yılından bu yana altıncı Merkez Bankası başkanının ataması yapılmış oldu.
Eski başkanlardan kimisi diğerlerinden daha uzun süre görev yaparken kimisi de görev süreci boyunca fiyat istikrarını sağlamada daha başarılı bir tablo ortaya koydu. Bu sebeple yazımızın devamında son 5 başkan dönemindeki dolar ve enflasyonun performansını mercek altına aldık.
İşte son 5 başkanın dolar ve enflasyon karnesi:
Murat Çetinkaya
|
|
Başlangıç |
Bitiş |
Fark |
|
19 Nisan 2016 |
6 Temmuz 2019 |
||
|
Dolar/TL |
2,8380 |
5,6108 |
+%97,7 |
|
TÜFE |
%6,57 |
%16,65 |
+%10,08 |
|
Politika faizi |
%7,50 |
%24 |
+%16,50 |
Murat Çetinkaya ile ilgili akıllarda kalan en önemli konulardan biri, faiz artırımı konusundaki ısrarı sebebiyle Cumhurbaşkanı Erdoğan ile aralarındaki görüş ayrılığı idi. Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Erdoğan da 2019 yılının kasım ayında AKP grup toplantısında yaptığı konuşmada, sistem değişince TCMB Başkanını görevden alma yetkisini de aldığını belirterek, "Önceki Merkez Bankası başkanını görevden aldık çünkü laf dinlemiyordu" ifadesini kullanmıştı.
Murat Uysal
|
|
Başlangıç |
Bitiş |
Fark |
|
6 Temmuz 2019 |
7 Kasım 2020 |
||
|
Dolar/TL |
5,6108 |
8,4765 |
+%51 |
|
TÜFE |
%16,65 |
%14,03 |
-%2,62 |
|
Politika faizi |
%24 |
%10,25 |
-%13,75 |
Murat Uysal döneminden akıllarda kalan en büyük tartışma konusu ise 128 milyar dolar tartışması idi. Bu dönemde faizler düşürülürken dolar/TL kuruna hakim olabilmek adına dönemin Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak önderliğinde “dolar yakma” politikası izlendiği ve bu çerçevede 128 milyar dolar harcandığı iddiası ortaya atılmıştı.
Naci Ağbal
|
|
Başlangıç |
Bitiş |
Fark |
|
7 Kasım 2020 |
20 Mart 2021 |
||
|
Dolar/TL |
8,4765 |
7,2801 |
-%14,12 |
|
TÜFE |
%14,03 |
%16,19 |
+%2,16 |
|
Politika faizi |
%10,25 |
%19 |
+%8,75 |
Eski Maliye Bakanlarından Ağbal, 132 gün gibi kısa bir süre görevde kalmıştı. Bu kısa süre zarfında gerçekleştirilen faiz artışlarıyla ve sergilenen şahin duruşla dolar/TL kuru yüzde 14’ten fazla gerilemişti. Ağbal’ın görevden alınmasının nedeni, yine hükümetin ortodoks olmayan düşük faiz politikası ile çatışan şekilde faiz artışlarında ısrarcı olması olmuştu.
Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu
|
|
Başlangıç |
Bitiş |
Fark |
|
20 Mart 2021 |
9 Haziran 2023 |
||
|
Dolar/TL |
7,2801 |
23,4736 |
+%222,43 |
|
TÜFE |
%16,19 |
%38,21 |
+%22,02 |
|
Politika faizi |
%19 |
%8,50 |
-%10,50 |
Kavcıoğlu ise göreve geldiğinde yüzde 19 seviyesinde olan politika faizini yüzde 8,5'e indirmişti. Göreve geldiğinde 7,28 TL olan dolar/TL kuru da Kavcıoğlu’nun düşük faiz politikalarıyla 23,50 seviyesine dek çıktı. Görevde kaldığı 27 aylık sürede dolar TL karşısında yaklaşık yüzde 223 değer kazandı. Bu süre zarfında TÜFE’de de yüzde 70’e yakın artış meydana geldi. 2022 yılının ekim ayında yüzde 85’e çıkan TÜFE, sonrasında baz etkisi ile birlikte düşüş gösterdi.
Kavcıoğlu döneminde yüzde 8,50 seviyesinde olan politika faizine karşın mevduat faizleri yüzde 30'ları aştı, işsizlik çift hanelerde kalmaya devam ederken, cari açık 2023 yılı ocak ayında 9,8 milyar dolar seviyesine dek yükseldi.
Dr. Hafize Gaye Erkan
|
|
Başlangıç |
Bitiş |
Fark |
|
9 Haziran 2023 |
3 Şubat 2024 |
||
|
Dolar/TL |
23,4736 |
30,4282 |
+%29,62 |
|
TÜFE |
%38,21 |
%64,86 |
+%26,65 |
|
Politika faizi |
%8,5 |
%45 |
+%36,5 |
TCMB’nin ilk kadın başkanı olan Hafize Gaye Erkan ise 2023 genel seçimlerinin ardından Mehmet Şimşek’in yeniden Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine gelmesini takiben, ortodoks ekonomi politikalarına dönüş sinyallerinin verildiği bir ortamda 2023 yılının haziran ayında göreve geldi. Kur baskılama çalışmalarına son verilip kur serbest bırakıldığı için fırlayan dolar/TL ve değer kaybeden liranın yanında TÜFE, yapılan faiz artışlarıyla bir nebze yavaşlatılmasına rağmen baskılanamadı. Erkan’ın görev süresinde TCMB politika faizini yüzde 37'ye yakın artırsa da piyasaları henüz ikna edememişti.
Erkan 2 Şubat 2024 tarihinde X hesabından yaptığı açıklamada ise "Yakın zamanda şahsıma karşı büyük bir itibar suikastı kampanyası düzenlendi" ifadelerini kullanarak görevden affını istedi. Ancak Resmi Gazete’de yer alan kararda, Erkan'ın 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 35. maddesi ile 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 2. maddesi gereğince görevden alındığı belirtildi.
(Dolar/TL kurlarında TCMB’nin ilgili günlerdeki Gösterge Niteliğindeki Merkez Bankası Kurları’ndan USD/TRY Döviz Satış kuru dikkate alınmıştır. TÜFE verisinde görevin bırakıldığı andaki değil, bir sonraki ay açıklanan ve görevin bırakıldığı aydaki TÜFE oranına işaret eden veri dikkate alınmıştır.)
