Riske Maruz Değer

Riske maruz değer, şirket veya bir yatırım portföyündeki finansal varlıkların riskliliğini ölçmek amacıyla kullanılan istatistiki yöntemdir. Yöntem, belirli bir güven aralığında, belirli bir zaman diliminde ve belirli bir güven düzeyinde, bir yatırım portföyünün veya finansal varlığın karşı karşıya kalabileceği en yüksek olası kayıp miktarını ölçen bir risk yönetimi aracıdır.
Riske maruz değer genellikle üç ana bileşene dayanarak hesaplanır: zaman dilimi, güven düzeyi ve kayıp miktarı. Örneğin, bir portföyün 1 günlük VaR değeri %95 güven düzeyinde 1 milyon TL olarak belirtilirse, bu, portföyün bir gün içinde %95 olasılıkla 1 milyon TL'yi aşmayacak bir kayıpla karşılaşacağını ifade eder. Bu, %5 olasılıkla daha büyük bir kayıp yaşanabileceği anlamına gelir.
VaR hesaplama yöntemleri arasında parametrik yöntem (varyans-kovaryans yöntemi), tarihi simülasyon ve Monte Carlo simülasyonu gibi çeşitli yaklaşımlar bulunur. Parametrik yöntem, normal dağılım varsayımına dayanarak riskleri hesaplarken, tarihi simülasyon yöntemi geçmiş piyasa verilerini kullanarak olası kayıpları tahmin eder. Monte Carlo simülasyonu ise rastgele senaryolar oluşturup portföyün performansını simüle ederek VaR değerini hesaplar.
Finansal kurumlar, VaR kullanarak sermaye yeterliliği ve likidite yönetimi konularında daha bilinçli kararlar almaya çalışırken, düzenleyici otoriteler de finansal sistemin istikrarını sağlamak için bankaların ve finansal kurumların VaR hesaplamalarını ve raporlamalarını zorunlu kılmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Riske Maruz Değer (VaR) neden önemlidir?
VaR, yatırımcıların ve finansal kurumların risk yönetimini etkin bir şekilde yapmalarına yardımcı olur. Potansiyel kayıpları tahmin ederek yatırım stratejilerinin belirlenmesini sağlar.

VaR hangi yatırım araçları için kullanılabilir?
VaR, hisse senetleri, tahviller, döviz kurları, türev ürünler ve karmaşık yatırım portföyleri dahil olmak üzere birçok finansal varlık için hesaplanabilir.

VaR hesaplamasında en yaygın kullanılan yöntem hangisidir?
En yaygın kullanılan yöntemler varyans-kovaryans yöntemi, tarihsel simülasyon yöntemi ve Monte Carlo simülasyonudur. Seçilen yöntem, portföyün yapısına ve yatırımcıların ihtiyaçlarına bağlıdır.

VaR hesaplamaları kesin sonuçlar verir mi?
Hayır, VaR hesaplamaları geçmiş verilere dayalı tahminler içerir ve aşırı piyasa koşullarında beklenmeyen kayıpları tam olarak yansıtamayabilir. Bu nedenle, ek risk yönetimi araçlarıyla desteklenmelidir.

VaR ile stres testi arasındaki fark nedir?
VaR, belirli bir güven aralığında beklenen maksimum kaybı tahmin ederken, stres testleri, ekstrem piyasa koşullarında olası kayıpları analiz ederek daha geniş kapsamlı bir risk değerlendirmesi yapar.