Eurobond Nedir?

Eurobond, devletlerin veya şirketlerin yabancı ülkelerden kaynak sağlamak amacıyla uluslararası piyasalara ihraç ettikleri borçlanma araçları veya tahvillerdir.

Eurobond teriminden sadece euro cinsinden ihraç edilen tahviller anlaşılmamalıdır. ABD doları, Japon Yeni, İsviçre Frangı, İngiliz Poundu gibi temel para birimleri cinsinden ihraç edilen tahvillere de eurobond adı verilir. Yatırım aracı olarak normal tahvillerden farklı değildir. Yatırımcısına belirli bir para birimi cinsinden sabit gelir sağlar. Eurobond yatırımcıları da diğer tahvillerde olduğu vade sonunu beklemeden eurbondlarını ikincil piyasalarda satabilirler. 

Eurobondlar genellikle uzun vadeli ve sabit faizli kuponla 5-30 yıllık vadelerle ihraç edilirler. Eurobondlarda kupon faizi ve ana para ödemeleri tahvilin ihraç edildiği para birimi cinsinden yapılır. Kupon ödemeleri 6 ayda bir veya yılda bir kez yapılır. 

Kurumlar ve devletler tarafından yurt dışındaki yatırımcılara ihraç edilen eurobondların yabancı yatırımcı açısından güvenlir olması ön plandadır. Dolayısıyla genellikle kurumsal eurobondlardan çok devletlerin ihraç ettiği ve hazine güvencesi içeren eurobondlar talep görmektedir. 

Bir dış finansman kaynağı olduğu için hazinenin ihraç ettiği Türk Eurobondları DIBS (Devlet İç Borçlanma Senetleri) kapsmında değil Kamu Dış Borçlanma Araçları adı altında farklı bir kategoride izlenmektedir. Türkiye’de hazine sadece ABD doları ve Euro cinsinden eurobondlar ihraç etmektedir

Eurobond Nasıl Alınır?

Ülkeler eurbondlarını yurt dışı piyasalarda bulunan aracı kuruluşlar kanalıyla ihraç ederler bu aracı kurumlar da eurobondları bankalara veya diğer finansal kurumlara pazarlar. Eurbondlara bu şekilde yatırım yapan bankalar ve finansal kuruluşlar bu eurobondları kendi portföylerinde saklayabilir veya kurumsal yatırmcılara veya fonlara satarak söz konusu eurrobondar için ikinci piyasa oluştururlar. Sonuç olarak yurt dışındaki yatırımcı için ihraç edilen eurobondlar, eurobondu ihraç eden ülkelerde yaşayan yatırımcılar tarafından ikincil piyasalardan satın alınabilir. 

Genellikle her bankanın bir eurbond portföyü mevcuttur. Bankalar ve aracı kurumlar yatırımcılara potföylerinde bulunan eurobondları satarlar. Eurobond almak isteyen yatırımcılar yurt içinde ve yurt dışında eurobondlara yatırım yapabilirler. Türkiye’de bir çok banka bankalararası piyasada ilan edilen kotasyonlar üzerinden fiyatlanan eurobondları müşterilerine satmaktadırlar. 

Yatırımcı almak istediği eurobondu ve miktarını bankaya telefonla veya internet bankacolığı üzerinden bildirerek alım emri verir ve işlem gerçekleşir. Eurobond kotasyonları 500.000 ABD doları üzerinden verilmekle birlikte bankalar alım taleplerini bir havuzda toplayarak daha küçük yatırımcıların da işlem yapabilmesine olanak sağlarlar. 

Nasıl İşlem Yapılır?

Eurobondların fiziki teslimi mümkün olmadığı için bankadan eurobod satın alan yatırımcıya banka tarafından bir saklama makbuzu verir. Satın alınan eurobondlar EUROCLEAR adı verilen takas sistemi tarafından ücretsiz olarak saklanır. Yatırımcı hesabından satın aldığı eurobondlar için bankalararası sistemde verilen kotasyonları izleyebilir.

Eurobond İşlem Saatleri

Yurt dışı piyasalarda işlem gören eurbondlar için dünya piyasalarının açık olduğu her saatte işlem yapılabilir. Ancak en yoğun işlem saatleri Londra borsasının açık olduğu Londra saatiyle 10 – 17 arasındadır. Türkiye’deki bankaların eurobond işlem saatleri ise farklılık gösterebilir.

Eurobond Getirisi Hesaplama

Eurobondların toplam getirisi faiz kazancı ve değer artışı kazancından oluşur. Faiz kazancı da değer artışı kazancı da TL cinsinden hesaplanır. Faiz ödeme günündeki TCMB döviz alış kuru baz alınarak faiz kazancı hesaplanır. Yılda 2 kez faiz ödemeli eurobondun faiz kazancı ikiyle çarpılarak yıllık faiz kazancı itfa tarihine kadar ödenen yıllık faizler toplanarak toplam faiz kazancı hesaplanır. 

Değer artışı kazancını hesaplamak için ise eurbondun alış maliyeti ve satış geliri alım satım tarihlerindeki TCMB döviz alış kurundan TL’ye çevrilir. Kabaca satış ve alış tutarları arasındaki fark değer artış kazancını belirler.

Eurobond Getirisi Hesaplama Formülü

Eurbond değer artışı hesaplanırken eurobond alış ve satış fiyatları önce TCMB kuru üzerinden TL’ye çevrilir daha sonra aralarındaki fark bulunur. Daha sonra varsa satş ve alış masrafları ve vergiler alış satış farkından düşülür. Elde edilen tutar pozitifse değer artış kazancı elde edilmiştir. Alış ve satış tutarları aynı olsa bile kur artışından dolayı değer artış kazancı elde edilir.

Değer artış kazancı = ( S xK ) - (A x K) - M

• S: Satılan eurobond'un yabancı para cinsinden tutarı
• K: İşlem tarihindeki TCMB Döviz Alış Kuru
• A: Eurobond'un satın alırken ödenen döviz tutarı
• M: Elden çıkarılan Eurobond için yapılan giderler ve ödenen vergiler 

Faiz getirisi ise kupon faiz oranı üzerinden ödenen yıllık ve vade sonuna kadar toplam faiz tutarları toplanır.

Faiz Getirisi = Nominal Değer x Yıllık Faiz Oranı 

Toplam Eurobond getirisi = Değer artışı kazancı + faiz kazancı 

Eurobond Fiyatları

Eurbond fiyatları hangi ülkenin para birimi cinsinden ihraç edilecekse o ülkenin aynı vadeli devlet tahvili esas alınarak ve ülke risk primi ilave edilek fiyatlandırıır. Örneği ABD doları cinsinden eurobondlar ABD devlet tahvilleri, Euro cinsinden eurbondlar da Alman devlet tahvillerine göre fiyatlandırılır. Eurobondların ikincil piyasadaki fiyatları ise ihraç sonrasında ikincil piyasada oluşan talep, eurbondun faiz oranı, ihraççı ülkenin risk primi, ihraççı ülkedeki makroekonomik görünüm ve uluslararası piyasalardaki konjonktürel gelişmelere bağlı olarak belirlenir. Kupon faizleri ise eurobondların üzerinde yazlııdr ve nominal değer üzerinden hesaplanır.

Risk primi faktörü nedeniyle gelişmekte olan ülkelerin ihraç ettikleri eurbondların faizinin aynı vadedeki gelişmiş ülke tahvilinin faizinden yüksek olması gereklidir. 

Örneğin; Türk Eurobondları ayn vadeli ABD tahviline göre yüksek faiz getirisi sağladığı için yatırımcıya daha cazip gelecektir. Ancak Türkiye’deki olumsuz makroekonomik gelişmeler Türk Eurobondlarına olan talebi azaltacak dolayısyla ikincil eurobodların fiyatının düşmesine neden olacaktır. 

Eurobond Faiz Oranları

Her ülkenin ihraç ettiği eurbondların faizleri ülke risk primi ve kredi notuna göre farklılık göstermektedir. Bazı Türk Eurobondları ve devlet tahvillerinin faizleri:

Eurobond Fonu Ne Zaman Yükselir?

Genel olarak porföyünün %80’ini kamu ve özel sektör trarafından ihraç edilen ABD doları ve Euro cinsinden eurbondlara yatıran fonlar eurbond borçlanma araçları fonları olarak adlandırılır. Eurbondu ihraç eden ülkenin para birimi ile eurobondun ihraç edildiği para birimi arasındaki parite ve bu para birimleri arasındaki faiz makasındaki (spread) değişim başta olmak üzere döviz fiyatlarındaki dalgalanmalar, faiz oranlarındaki değişim, uluslararası piyasalardaki gelişmeler eurobond fonlarının pay değerlerini ve getirilerini belirleyen en önemli faktörlerdir. Döviz kurlarındaki ve faiz oranlarındaki değişim Eurobond fonunun portföyünde bulunan eurbondların ihraççı ülkeler ve para birimleri bazındaki ağırlıklarına göre fonun paydeğerni etkileyecektir. Örneğin ABD doları cinsinden 1.000 USD nominal değerli %10 yılık kupon ödemeli bir Türk eurobondunun fiyatı, TL ve ABD doları faiz oranları diğer göstergeler sabit kalmak şartıyla, dolar/TL paritesi %10 yükseldiğinde, eurobondun TL cinsinden fiyatı ve faiz getirisi yükselecektir. Fonun pay değerinin bu yükselişten ne kadar etkileneceği ise söz konusu eurobondun fon portföyündeki ağırlığına bağlı olacaktır. 

Ayrıca, yine Türk Eurobondları üzerinde örnek vermek gerekirse, Türkiye’nin risk primindeki düşüş, yani Türkiye ekonomisinin ve bankacılık sisteminin yabancı yatırımcılar nezdinde daha güvenilir hale gelmesi Türk Eurbondlarına talebin artmasına ve eurbond fonlarının değerlerinin yükselmesine neden olacaktır.

Eurobond Vergilendirme

Eurbondlarda faiz ve değer artışı olmak üzere iki tür kazanç elde edilir. Eurobondlar vergilendirme açısından devlet tahvili gibi değerlendirilir. Alım satım kazançları stopaja tabi değilidr. Hazinenin ihraç ettiği eurobond faiz gelirlerinden vergi kesintisi yapılmaz ancak 34.000 TL’yi aşan eurbond faiz gelirlerinin tam mükellefler tarafından beyan edilmesi zorunluluğu vardır. Beyan sınırı belirlenirken işyeri kira gelirlerinin de hesaba katılması gerekiyor. Özel sektör eurobond faiz gelirleri ise vadelerine göre %10 ile %0 arasında kademeli vergiye tabi tutulmaktadır. 5 yıl ve daha uzun vadeli özel sektör eurobond faiz gelirleri ise vergiye tabi değildir. 

Eurobond Karlı mı?

Eurobond oldukça uzun vadeli ve büyük tutarlarda yatırım gerektiren bir yatırım aracı olduğu için küçük yatırımcılar için cazip olmayabilir. Eurobond piyasasında alım satım işlem limitinin 500.000 ABD doları olması nedeniyle ancak kurumsal yatırımcılar için daha uygun bir yatırım aracıdır. Küçük yatırımcılar çeşitli banka ve finans kuruluşarının eurobond fonlarına yatırım yapabilirler.

Eurbond yatrımı, kur, faiz, fiyat ve likidite riskleri içerir, dolayısıyla ana paranın korunma garantisi yoktur. Ancak eurobondlar döviz mevduatına en iyi alternatif olarak görülmektedir. 

Örneğin; US90123AL40 ISIN koduyla işlem gören 15/1/2030 vadeli ABD doları cinsinden Türk eurobondunun satış fiyatı yaklaşık 136 ABD doları ve yıllık faiz oranı %7’dır buna karşılık 1 yıl vadeli ABD doları cinsinden vadeli döviz hesabına ödenen faiz %2 civarındadır. 

Ayrıca Türkiyede hazine tarafından ihraç edilen Türk Eurobondları anaparanın döviz cinsinden saklanması ve döviz cinsiden faiz ödenmesi nedeniyle özellikle Türk Lirasının değer kaybettiği zamanlarda oldukça karlı bir yatırım aracı olabilir. 

ABD doları cinsinden ihraç edilen bir Türk Eurobondu faizi ile aynı vadeli ABD hazine tahvilinin faizi arasındaki makas değişmediği sürece ABD tahvili yerine ABD doları cinsinden ihraç edilen Türk eurobonduna yatırım yapmak daha karlı olacaktır. Ülke risk primi ne kadar büyük olursa yatırımcının karı o kadar artacaktır.